Ответ на конкурс Spyrja okkr! — Конкурсы — Северная Слава

Ответ на конкурс Spyrja okkr!

Честно говоря, я не думал, что это не очень серьезное задание окажется таким трудным. Все-таки в этом небольшом диалоге множество ключевых слов, найти которые можно без труда даже в маленьком словарике древнеисландских слов на нашем сайте…

Что ж, перед тем, как вы узнаете отгадку, вот те, кто дал правильный ответ:

Haukur Þorgeirsson, Egill (Михаил Тимофеев) и Renee! [громкие апплодисменты]

(Хёйкюр, правда, исландец, к тому же специалист по древнеисландскому языку, но думаю, его имя тут не лишнее.)

Итак, ответ.

‘Spyrja okkr! Spyrja okkr!’

«Спроси нас! Спроси нас!»

Вернее, тут следовало бы написать так: «С-с-спрос-с-си нас-с-с!» ;) Ну как, догадались? Вот так-то, моя прелесть. Это — диалог Бильбо и Голлума; последний отгадывает, что у хоббита в кармашке. Сказка Дж. Р. Р. Толкина «Хоббит, или Туда и Обратно».

Ниже вам дается английский оригинал текста, исландский перевод (by Þorsteinn Thorarensen) и русский перевод (Н. Рахмановой). Современный исландский, конечно, немного отличается от древнеисландского (но не очень сильно). Обратите внимание, что Бильбо в исландском переводе называется Bilbó, а Голлум — Gollrir (наверное, потому что исландские слова на -um выглядят как дат. мн. ч.).

‘Ask us! ask us!’ said Gollum.

“Spyrja oss! Spyrja ossumið!” sagði Gollrir.

— С-с-спрос-с-си нас-с-с, с-с-спрос-с-си! — шипел Голлум.

Bilbo pinched himself and slapped himself; he gripped on his little sword; he even felt in his pocket with his other hand. There he found the ring he had picked up in the passage and forgotten about.

Bilbó kleip sig aftur, lamdi sig í hausinn. Hann greip um litla sverðið sitt, þreifaði jafnvel niður í vasa sinn með hinni hendinni. Þar fann hann hringinn sem hann hafði tekið upp af slóð sinni og var búinn að gleyma.

Бильбо щипнул себя еще разок, похлопал себя со всех сторон, сжал рукоять кинжала и даже пошарил другой рукой в кармане. Там он нашарил колечко, которое подобрал в туннеле и про которое забыл.

‘What have I got in my pocket?’ he said aloud. He was talking to himself, but Gollum thought it was a riddle, and he was frightfully upset.

“Hvað er ég með í vasanum?” sagði hann upphátt. Eiginlega var hann bara að tauta þetta við sjálfan sig, en Gollrir var svo æstur að hann tók það sem gátu og varð hræðilega uppnæmur!

— Что такое у меня в кармане? — спросил он вслух. Он задал вопрос так, сам себе, но Голлум подумал, что вопрос относится к нему, и ужасно заволновался.

‘Not fair! not fair!’ he hissed. ‘It isn't fair, my precious, is it, to ask us what it's got in its nassty little pocketses?’

“Ógilt! Ógilt!” hvæsti hann. “Ekki rétt, minn dýri, má ekki spyrja hvað það hafi í vasanum?”

— Нечес-с-стно, нечес-с-стно! — зашипел он. — Ведь правда, моя прелес-с-сть, ведь нечес-с-стно с-с-спраш-ш-шивать нас-с-с, что у него в мерс-с-ском кармаш-ш-шке?

Bilbo seeing what had happened and having nothing better to ask stuck to his question.

Bilbó varð þá allt í einu ljóst að hinn hefði tekið þessu sem gátu og þar sem hann fann enga betri gátu til að bera fram, hélt hann fast við spurninguna.

Бильбо, сообразив, что произошло, не нашел ничего лучше, как повторить еще раз громче:

‘What have I got in my pocket?’ he said louder.

“Hvað er ég með í vasanum?” spurði hann og brýndi róminn.

— Что у меня в кармане?

‘S-s-s-s-s,’ hissed Gollum. ‘It must give us three guesseses, my preciouss, three guesseses.’

“Sjississ,” hvæsti Gollrir alveg brjálaður. “Ég má þá geta þrisvar, minn dýri, allt þá þrennt er.”

— С-с-с, — зашипел Голлум. — Пус-с-сть дас-с-ст нам догадаться с трех рас-с-с.

‘Very well! Guess away!’ said Bilbo.

“Jæja, segjum það! Gettu þá!” sagði Bilbó.

— Ладно! Отгадывай! — сказал Бильбо.

‘Handses!’ said Gollum.

“Höndsina!” sagði Gollrir.

— Рука? — спросил Голлум.

‘Wrong,’ said Bilbo, who had luckily just taken his hand out again. ‘Guess again!’

“Rangt,” svaraði Bilbó og sem betur fer hafði hann rétt mátulega tekið hendina úr vasa sér. “Gettu aftur!”

— Неправильно, — ответил Бильбо, вовремя убравший руку из кармана. — Еще раз!

‘S-s-s-s-s,’ said Gollum more upset than ever. He thought of all the things he kept in his own pockets; fish-bones, goblins’ teeth, wet shells, a bit of bat-wing, a sharp stone to sharpen his fangs on, and other nasty things. He tried to think what other people kept in their pockets.

“Sjississ,” hvein í Gollri og var hann nú orðinn æstari en nokkru sinni. Hann fór að telja upp fyrir sér allt sem hann gæti sjálfur haft í vösunum, fiskibein, drísiltennur, blautar skeljar, tjásu úr leðurblökuvæng, skerpistein til að brýna vígtennurnar og allskyns andstyggðarhluti. Og hann reyndi að ímynda sér, hvað annað fólk heði í vösum sér.

— С-с-с, — прошипел Голлум. Он еще больше разволновался и стал вспоминать все предметы, которые держал у себя в карманах: рыбьи кости, зубы гоблинов, мокрые ракушки, кусочек крыла летучей мыши, камень для заострения клыков и прочую гадость.

‘Knife!’ he said at last.

“Hnífur!” sagði hann loksins.

— Нож! — выдавил он из себя наконец.

‘Wrong!’ said Bilbo, who had lost his some time ago ‘Last guess!’

“Rangt!” svaraði Bilbó en hann afði líka sem betur fer fyrir nokkru týnt vasahnífnum sínum. “Síðasta tilraunin!”

— Не угадал! — обрадовался Бильбо, давно потерявший нож. — Последний раз!

Now Gollum was in a much worse state than when Bilbo had asked him the egg-question. He hissed and spluttered and rocked himself backwards and forwards, and slapped his feet on the floor, and wriggled and squirmed; but still he did not dare to waste his last guess.

Nú var Gollrir miklu verr á sig kominn en þegar Bilbó áður lagði fyrir hann gátuna um eggið. Hann hvæsti og puðraði og reri sér fram og aftur í gráðið, stappaði niður fótunum og iðaði og skriðaði. En hann þorði ekki að eyða síðustu tilrauninni.

Голлум теперь оказался в состоянии куда более тяжелом, чем после загадки про яйца. Он шипел, и плевался, и раскачивался взад и вперед, и шлепал лапами по земле, корчился и извивался, но никак не решался ответить в последний раз.

‘Come on!’ said Bilbo. ‘I am waiting!’ He tried to sound bold and cheerful, but he ded not feel at all sure how the game was going to end, whether Gollum guessed right or not.

“Komdu með það!” sagði Bilbó. “Ég bíð!” Hann lét sem hann væri svo sterkur og óhræddur, en þó sýndist honum enn með öllu óvíst hvernig gátuleiknum myndi ljúka, hvort Gollrir hefði upp á rétta hlutnum eða ekki.

— Давай же! — торопил Бильбо. — Я жду! Он храбрился и делал уверенный и бодрый вид, но на самом деле боялся думать, чем кончится игра независимо от того, догадается Голлум или нет.

‘Time's up!’ he said.

“Tíminn útrunninn!” sagði hann.

— Время истекло! — объявил он.

‘String, or nothing!’ shrieked Gollum, which was not quite fair—working in two guesses at once.

“Snæri, — eða ekkert!” æpti Gollrir, en það mátti heldur ekki — að koma með tvö svör í einu.

— Бечевка или пус-с-сто! — взвизгнул Голлум. Он поступил не очень честно — не дело высказывать две догадки сразу.

‘Both wrong,’ cried Bilbo very much relieved; and he jumped at once to his feet, put his back to the nearest wall, and held out his little sword. He knew, of course, that the riddle-game was sacred and of immense antiquity, and even wicked creatures were afraid to cheat when they played at it. But he felt he could not trust this slimy thing to keep any promise at a pinch. Any excuse would do for him to slide out of it. And after all that last question had not been a genuine riddle according to the ancient laws.

“Bæði vitlaus,” hrópaði Bilbó og létti ákaflega við. Hann stökk strax á fætur, sneri baki í næsta klettavegg og otaði fram litla sverðinu sínu. Hann vissi að sjálfsögðu að gátuleikur var órofa heilagur og afar forn hefð fyrir honum svo að jafnvel verstu kvikindi þorðu ekki að rjúfa þann eið, ef þau léku hann. En þó fannst honum vissara að treysta ekki þessum slímuga ódámi, svo kyni að fara að hann sviki loforð sín þegar hann ætti úr vöndu að ráða. Hann myndi beita hverskyns undanbrögðum til að losa sig út úr því. Og Bilbó vað líka að viðurkenna að síðasta spurningin hafði ekki verið ósvikin gáta samkvæmt hinum fornu lögum.

— Ни то и ни другое! — закричал с облегчением Бильбо. В ту же минуту он вскочил на ноги, прислонился спиной к скале и выставил вперед кинжал. Он знал, конечно, что игра в загадки очень старинная и считается священной и даже злые существа не смеют плутовать, играя в нее. Но Бильбо не доверял этому скользкому созданию: с отчаяния оно могло выкинуть любую штуку. Под любым предлогом оно могло нарушить договор. Да и последняя загадка, если на то пошло, согласно древним правилам игры, не могла считаться настоящей.

Ссылка: Íslenski Lord of the Rings vefurinn (автор — Ragnar Björnsson) — исландский сайт, посвященный LOTR. Кстати, Властелин Колец по-исландски — Hringadróttinn.

(18.02.2002)

© Tim Stridmann